Tüberküloz Testi Nerede Yapılır?

 

Tüberküloz (TB), solunum yoluyla bulaşan ciddi bir enfeksiyon hastalığıdır ve erken tanı, hastalığın kontrolü ve tedavi başarısı için büyük önem taşır. Tüberküloz şüphesi olan bireyler, hem tanı hem de tedavi süreçlerinde çeşitli testlerden geçerler. Peki, tüberküloz testleri nerelerde yapılır ve hangi kurumlarda hangi tetkikler uygulanır? Bu konuda en yaygın başvuru noktaları Verem Savaş Dispanserleri, büyük hastaneler ve göğüs hastalıkları dal hastaneleridir. Her biri, farklı seviyelerde test ve inceleme imkânı sunar.

Verem Savaş Dispanserleri

Türkiye'de tüberkülozla mücadelede temel kurumlar olan Verem Savaş Dispanserleri, yaygın olarak ücretsiz tanı ve tedavi hizmeti sunar. Bu dispanserler, özellikle ilk basamak tarama ve tanı testlerinin yapılması açısından önemli bir yere sahiptir. Dispanserlerde yapılan başlıca tüberküloz testleri şunlardır:

 

1. Akciğer Grafisi (Röntgen): Tüberküloz, çoğunlukla akciğerleri etkilediğinden, ilk yapılan testlerden biri akciğer grafisidir. Röntgen, akciğerlerdeki lezyonları veya enfeksiyona bağlı değişiklikleri gösterebilir. Akciğer tüberkülozunun ilk bulguları, röntgen filmi üzerinde karakteristik lekeler şeklinde gözlemlenebilir. Röntgen, hastalığın yaygınlığını değerlendirmek ve tedavi sürecindeki ilerlemeyi izlemek için de kullanılır.
2. PPD (Purified Protein Derivative) Testi: Tüberküloz enfeksiyonunu belirlemek için kullanılan en yaygın cilt testlerinden biridir. PPD testinde, kişinin deri altına tüberküloz bakterisinden elde edilen bir protein enjekte edilir. Enjeksiyon yapılan bölgede 48-72 saat içinde gelişen reaksiyon, testin sonucunu belirler. Pozitif bir reaksiyon, kişinin tüberküloz mikrobu ile temas ettiğini, ancak bu aktif bir hastalık olmayabileceğini gösterir. Bu nedenle pozitif sonuçlar, genellikle ileri testlerle doğrulanır.
3. Balgamda ARB (Asidorezistan Basil) Taraması: Özellikle tüberküloz bakterisinin yaygın olduğu akciğerlerde, enfekte bireyler öksürükle balgam çıkarır. Bu balgam örnekleri mikroskop altında incelenerek, asidorezistan bakterilerin varlığı araştırılır. Balgamda tüberküloz bakterisi tespit edildiğinde, aktif bir enfeksiyonun varlığı kanıtlanır. Balgam testi, tüberkülozun en doğrudan tanı yöntemlerinden biridir.
4. Tüberküloz Kültürü: Balgam, bronş sıvısı ya da diğer vücut sıvıları örnekleri laboratuvarda üretilerek tüberküloz bakterisinin varlığı araştırılır. Kültür testleri, mikroskobik incelemeye göre daha duyarlı bir yöntemdir ve tedaviye başlamadan önce bakterinin türü ve ilaçlara duyarlılığı belirlenir. Ancak, kültür sonuçları çıkması 6-8 hafta sürebilir.
5. Genel Kan Testleri: Genel kan testleri, hastalığın ilerleyişini izlemek ve tüberküloz enfeksiyonunun vücutta yol açtığı etkileri değerlendirmek için yapılır. Özellikle kronik tüberküloz vakalarında, hastalığın bağışıklık sistemini nasıl etkilediği hakkında bilgi sağlar.

Verem Savaş Dispanserleri, erken tanı ve tedavi aşamasında en önemli merkezlerdir. Ancak bazı vakalarda ileri testler ve daha kapsamlı incelemeler gerekebilir. Bu noktada, büyük hastaneler ve göğüs hastalıkları dal hastaneleri devreye girer.

Büyük Hastaneler ve Göğüs Hastalıkları Dal Hastaneleri

Tüberküloz tanısı ve tedavisinde, büyük devlet hastaneleri ve göğüs hastalıkları dal hastaneleri, ileri düzey tanı yöntemleri ve tedavi imkanları sunar. Bu hastaneler, Verem Savaş Dispanserleri'nde yapılan standart testlere ek olarak daha ileri tanı yöntemleri kullanarak, hastalığın evresini, yayılımını ve tedaviye yanıtını daha ayrıntılı bir şekilde değerlendirir. Büyük hastanelerde ve göğüs hastalıkları dal hastanelerinde yapılan başlıca ileri tüberküloz testleri şunlardır:

 

1. Akciğer Tomografisi (BT): Bilgisayarlı tomografi, tüberkülozun akciğerlerdeki yayılımını daha detaylı gösteren bir görüntüleme yöntemidir. Röntgene göre daha yüksek çözünürlük sağlar ve akciğer dokusundaki tüberküloz odaklarını ve lezyonlarını net bir şekilde ortaya çıkarır. Tomografi, özellikle röntgende belirsiz kalan durumlar için tercih edilir ve hastalığın akciğerlerde ne kadar ilerlediğini tespit eder.
2. Bronkoskopi: Bazı durumlarda, doğrudan akciğer dokusunu ve bronşları incelemek gerekebilir. Bronkoskopi, solunum yollarına ince bir tüp aracılığıyla girilerek yapılan bir incelemedir. Bu yöntemle balgam alınamayan hastalardan doğrudan örnek alınabilir, akciğer dokusu ve bronşlar gözlemlenebilir. Aynı zamanda şüpheli bölgelerden biyopsi yapılarak, tüberkülozun kesin tanısı koyulabilir.
3. Biyopsi: Akciğer veya diğer organlardan şüpheli dokuların alınarak incelenmesi biyopsi ile yapılır. Tüberkülozun tanısında ve diğer akciğer hastalıklarından ayırt edilmesinde önemli bir rol oynar. Biyopsi ile alınan doku örnekleri, patolojik incelemeyle tüberküloz bakterisinin varlığını gösterir.
4. PCR (Polimeraz Zincir Reaksiyonu) Testi: PCR testi, tüberküloz bakterisinin genetik materyalini doğrudan tespit eden bir moleküler testtir. Bu test, özellikle balgamda veya diğer vücut sıvılarında tüberküloz bakterisinin varlığını hızla doğrulamak için kullanılır. PCR testi, aktif enfeksiyonların tanısında oldukça hassas bir yöntemdir ve bakterinin ilaçlara karşı direncini belirlemek için de kullanılabilir.
5. Kan Tahlilleri (IGRA – İnterferon Gama Salınım Testi): Özellikle latent (gizli) tüberküloz enfeksiyonunun tespiti için kullanılan bu kan testi, bağışıklık sisteminin tüberküloza verdiği yanıtı ölçer. IGRA testi, PPD testine alternatif olarak uygulanabilir ve özellikle PPD testiyle pozitif sonuç veren ancak aktif hastalık bulgusu olmayan kişilerde tercih edilir.

Özetlemek Gerekirse

Tüberküloz tanısı, hastalığın yayılımını ve seyrini belirlemek için çok aşamalı bir süreçtir ve çeşitli testlerle desteklenir. Verem Savaş Dispanserleri, tüberküloz şüphesi olan bireyler için ilk başvuru noktasıdır ve geniş bir tanı hizmeti sunar. Ancak, ileri düzey test ve tedavi gerektiren durumlarda büyük hastaneler ve göğüs hastalıkları dal hastaneleri devreye girer. Bu hastanelerde, tomografi, bronkoskopi, biyopsi ve PCR gibi ileri tetkiklerle hastalığın daha ayrıntılı incelenmesi sağlanır. Erken teşhis, tüberküloz tedavisinde en önemli faktördür ve bu nedenle tüberküloz şüphesi olan kişilerin gecikmeden sağlık kuruluşlarına başvurmaları büyük önem taşır.