Tüberküloz Belirtileri

Tüberküloz (TB), Mycobacterium tuberculosis bakterisinin neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Dünya genelinde yaygın bir halk sağlığı sorunu olan tüberküloz, özellikle akciğerleri etkilerken, diğer organlara da yayılabilen bir hastalık olarak karşımıza çıkar.  

 

Tüberküloz belirtileri genellikle yavaş gelişir ve haftalar hatta aylar içinde ortaya çıkabilir. Bu nedenle hastalık, başlangıçta fark edilmeyebilir. Belirtilerin yaygınlığı ve şiddeti, hastalığın yayılımına, hastanın bağışıklık sistemine ve enfekte olunan dokuya bağlı olarak değişir.

Genel Tüberküloz Belirtileri

Tüberkülozun başlıca semptomları genellikle spesifik olmayan ve pek çok başka hastalıkta görülebilen belirtilerle başlar. Ancak, tüberkülozda belirtilerin uzun süreli olması dikkat çekicidir.

• Uzun Süre Devam Eden Yorgunluk ve Halsizlik: Tüberkülozun en yaygın belirtilerinden biri, sürekli yorgunluk hissi ve halsizliktir. Hastalar, günlük aktivitelerini gerçekleştirmek için yeterli enerjiyi bulmakta zorlanırlar. Bu durum, enfeksiyonun vücut üzerindeki genel stresinden kaynaklanır.
• İştahsızlık ve Kilo Kaybı: Tüberküloz hastaları genellikle iştah kaybı yaşar ve kilo kaybı fark edilir. Bu, özellikle uzun süreli kilo kaybı olduğunda tüberküloz açısından uyarıcı olabilir.
• Ateş: Tüberkülozun erken dönemlerinde düşük dereceli bir ateş görülebilir. Ateş genellikle aralıklı olarak ortaya çıkar ve özellikle öğleden sonraları ya da akşamları yükselir. Bu, hastalığın vücutta yayılmakta olduğunu ve bağışıklık sisteminin enfeksiyonla mücadele etmeye çalıştığını gösterir.
• Gece Terlemeleri: Tüberkülozun klasik belirtilerinden biri de gece terlemeleridir. Hastalar uyku sırasında yoğun terleme yaşarlar, bu da sabahları yataklarının veya giysilerinin ıslanmasına neden olur.

Akciğer Tüberkülozunun Belirtileri (Pulmoner TB)

Akciğer tüberkülozu, tüberkülozun en yaygın formudur ve bu formda görülen belirtiler genellikle solunum yollarıyla ilgilidir.

• İnatçı Öksürük: Akciğer tüberkülozu olan hastalar, haftalar boyunca süren kalıcı bir öksürük yaşarlar. Başlangıçta kuru bir öksürük olabilir, ancak hastalık ilerledikçe balgamlı bir öksürüğe dönüşebilir. Balgamda kan görülmesi de sık rastlanan bir belirtidir.
• Kanlı Balgam: Tüberkülozun ilerlemiş vakalarında balgamda kan görülmesi (hemoptizi) hastalığın ciddi bir belirtisidir. Bu durum, akciğer dokusunun tahrip olduğuna ve hastalığın ciddi bir aşamada olduğuna işaret eder.
• Göğüs Ağrısı: Akciğerlerde iltihaplanma ve enfeksiyonun neden olduğu göğüs ağrısı, derin nefes alma veya öksürme ile kötüleşebilir. Bu ağrı, bazen hastalığın ileri evrelerinde nefes darlığı ile birlikte görülür.
• Nefes Darlığı: Tüberküloz, akciğerlerdeki hava yollarını ve dokuları etkilediğinden, nefes darlığı yaygın bir semptomdur. Hastalık ilerledikçe, solunum kapasitesi azalır ve hastalar daha kısa mesafelerde dahi zorlanmaya başlarlar.

Ekstrapulmoner Tüberküloz Belirtileri

Tüberküloz, sadece akciğerleri etkilemekle kalmaz, aynı zamanda ekstrapulmoner tüberküloz olarak bilinen durumlarda vücudun diğer organlarına da yayılabilir. Bu durumda, belirtiler enfeksiyonun yerleştiği organa göre değişiklik gösterir.

• Lenf Bezi Tüberkülozu (Tüberküloz Lenfadeniti): Boyun, koltuk altı veya kasık bölgesinde lenf düğümlerinde şişlik tüberkülozun yayılmasına bağlı olabilir. Şişlikler ağrısızdır, ancak zamanla büyüyebilir ve cerrahi müdahale gerektirebilir.
• Kemik ve Eklem Tüberkülozu: Kemik ve eklemlerde tüberküloz enfeksiyonu, genellikle omurga (Pot hastalığı) ve büyük eklemleri etkiler. Omurga tüberkülozunda sırt ağrısı ve deformasyon, eklem tüberkülozunda ise eklem ağrısı ve hareket kısıtlılığı ortaya çıkabilir.
• Tüberküloz Menenjiti: Beyin ve omuriliği çevreleyen zarların enfekte olmasıyla ortaya çıkar. Tüberküloz menenjiti baş ağrısı, ateş, ense sertliği, bilinç bulanıklığı ve nörolojik bozukluklarla kendini gösterir. Menenjit, tüberkülozun en tehlikeli ve ölümcül formlarından biridir.
• Genitoüriner Tüberküloz: Böbrekler, mesane veya üreme organlarını etkileyen bu formda, idrarda kan, idrar yaparken ağrı ve karın ağrısı gibi belirtiler görülebilir. İdrar yolu enfeksiyonlarına benzer belirtiler gösterir, ancak tedavi edilmediğinde kalıcı böbrek hasarına yol açabilir.
• Perikardiyal Tüberküloz: Kalbi çevreleyen zarların enfekte olması, perikardiyal effüzyon veya kalp tamponadı gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir. Bu durumda göğüs ağrısı, nefes darlığı ve kalp yetmezliği belirtileri ortaya çıkabilir.

Çocuklarda Tüberküloz Belirtileri

Çocuklarda tüberküloz belirtileri genellikle erişkinlerden farklıdır ve daha hafif seyreder. Ancak, tedavi edilmediğinde çocuklarda ciddi komplikasyonlara neden olabilir.

• Kilo Almada Yavaşlama: Tüberkülozlu çocuklar büyüme geriliği yaşayabilir. Kilo alamama, iştahsızlık ve enerji azlığı sık görülen belirtilerdir.
• Davranış Değişiklikleri: Çocuklarda tüberküloz, davranış değişikliklerine yol açabilir. Oyun oynama isteksizliği, halsizlik, sinirlilik ve yorgunluk belirtiler arasındadır.

HIV ile Enfekte Kişilerde Tüberküloz Belirtileri

HIV pozitif bireylerde tüberküloz çok daha agresif seyreder ve hastalığın ekstrapulmoner formlarına daha sık rastlanır. HIV ile bağışıklık sistemi baskılanan kişilerde tüberkülozun klasik belirtileri olan öksürük, ateş ve kilo kaybı hızla ilerleyebilir. Ayrıca, akciğer dışındaki organlarda da tüberküloz yayılabilir, bu da hastalığın tedavisini daha da zorlaştırır.

Özetlemek Gerekirse

Tüberküloz, insan vücudunu çok çeşitli yollarla etkileyen ciddi bir hastalıktır. Hem genel belirtileri hem de akciğer tüberkülozuna özgü belirtiler genellikle uzun süre devam eder ve hastalığın ilerlemesiyle şiddetlenir. Erken teşhis ve tedavi, tüberkülozun kontrol altına alınmasında hayati öneme sahiptir. Tüberküloz belirtilerinin uzun süre devam etmesi durumunda tıbbi yardım alınması ve uygun testlerin yapılması, hastalığın yayılmasını önlemek için kritik önemdedir.